Τζίνα Ψάρρη: "Πάντα να αναζητούμε αυτό που κρύβεται πίσω από τις λέξεις."

Αν σας ζητούσα να μας γνωρίσετε την Τζίνα μέσα από πέντε λέξεις, ποιες θα επιλέγατε;

Αν και αποφεύγω τους αυτοχαρακτηρισμούς, προτιμώ να ακούω την γνώμη που οι άλλοι σχηματίζουν για μένα, θα έλεγα, πείσμων, τελειομανής, δοτική, αυστηρή (με τον εαυτό μου πρώτα), παθιασμένη (με ό,τι κι αν καταπιάνομαι).

Σας επέλεξε η γραφή ή την επιλέξατε;

Την επέλεξα, σαν τόπο ιερό, όπου η δυστυχία, με έναν μαγικό τρόπο, πάντα νικιέται στο τέλος, σαν ψυχοθεραπεία, σαν το μέσο για να ανακουφίσω την έντονη εσωτερική ανάγκη έκφρασης. Με επέλεξε, για να μπορέσω να πραγματώσω όλα όσα ανέφερα πως αναζητούσα.

Μιλήστε μας για το τελευταίο σας βιβλίο. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το κύριο συναίσθημα που γεννά στον αναγνώστη;

Το τελευταίο μου βιβλίο ονομάζεται «Κάθε Κυριακή την ίδια ώρα» και είναι το ευκολότερο μα και το δυσκολότερο που έγραψα, ταυτόχρονα. Πρόκειται για την πραγματική ιστορία της συνονόματης γιαγιάς μου, την οποία ακολουθώ για πενήντα περίπου χρόνια, από την ηλικία των επτά ετών, τότε που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Πατρίδα της, την Σμύρνη, ζωή στρωμένη πλούσια και φίλους πολλούς, Έλληνες και Τούρκους, και την ακολούθησα ως την μεταπολίτευση και τον πρόωρο θάνατό της. Πρόσφυγα για λίγο στην Αθήνα, νιόπαντρη σε μικρή ηλικία, σχεδόν παιδί, στην Θεσσαλονίκη, νεότατη χήρα ενός συζύγου δολοφονημένου στην Κατοχή, και όχι από Γερμανούς, μάνα και στήριγμα δύο κοριτσιών. Μια γυναίκα πραγματική ηρωίδα, με όλο τον ζόφο, την καρτερία και την αξιοπρέπεια που κρύβει μέσα του ο όρος. Αν και το ένιωθα σαν χρέος να φέρω στο φως όλα όσα βίωσε, η επιλογή εκείνων των περιστατικών που θα περιέγραφαν όσο γίνεται πιστότερα τα σκληρά βιώματα, τον χαρακτήρα, το αδιανόητο χιούμορ της και την ειλικρίνειά της στα όρια του γραφικού πολλές φορές, δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Ειδικά οι σκηνές που βασίζονται και σε προσωπικό μου βίωμα, και ήταν τόσο τραγικές όσο ο θάνατος ενός βρέφους, για παράδειγμα, ήταν ένας μικρός Γολγοθάς στην αποτύπωσή τους.

Αν και καθόλη τη διάρκεια της συγγραφής με πλημμύριζε ένα είδος ενοχής σκεπτόμενη πως ίσως η αδιαμφισβήτητη αγάπη μου για όλους τους συμμετέχοντες θα ήταν μεγαλύτερη από την αντικειμενικότητα που επιθυμούσα να διατηρήσω, κατέληξα στο συμπέρασμα πως δεν είχα κανέναν λόγο να νιώθω έτσι. Ακριβώς επειδή, τελικά, αυτή η αγάπη είναι ο κύριος πρωταγωνιστής της ιστορίας που θέλησα να αφηγηθώ, αγάπη σε όλες της τις μορφές, ακόμη και τότε που δεν φαινόταν συμβατή με την πραγματικότητα. Και αυτό ουσιαστικά είναι και το συναίσθημα που θα ήθελα να μείνει ως κυρίαρχο στις καρδιές των αναγνωστών. Η αγάπη, που έχει δύναμη μέσα της, συχώρεση και πίστη στο πραγματικά αληθινό.

Πιστεύετε πως σαν λαός γνωρίζουμε και σεβόμαστε τις ρίζες μας, την ιστορία και τις παραδόσεις μας;

Στην μεγάλη πλειοψηφία βλέπω αγάπη για την ιστορία και τις παραδόσεις μας, είναι εμφανής ο σεβασμός στις ρίζες μας. Οι γνώσεις μας όμως, είναι ελλιπείς. Όχι μόνο επειδή δύσκολα ανατρέχουμε στα ιστορικά βιβλία – και δη στα σωστά - που αποτυπώνουν την πραγματική ιστορία του τόπου μας, αλλά και επειδή ως μαθητές δεν διδαχτήκαμε ποτέ όλα όσα θα έπρεπε να διδαχτούμε. Δεν θεωρώ πως το ηθικό μας φρόνημα θα μείνει υψηλό και περήφανο αν αποκρύπτουμε τις μελανές σελίδες της ιστορίας μας, ούτε αν όλα τα ιστορικά πρόσωπα τα παρουσιάζουμε σαν ήρωες. Δεν ήταν και δεν το βρίσκω καθόλου λάθος να το παραδεχτούμε. Σε αυτό μου το τελευταίο βιβλίο, αναφέρω πραγματικά γεγονότα και πρόσωπα, όχι ιδιαίτερα γνωστά, από την ιστορία της Θεσσαλονίκης, σε μια προσπάθεια να εμφυσήσω στο μυαλό όσων επιλέξουν να το διαβάσουν την επιθυμία να μάθουν περισσότερα για το ποιος ήταν ο διαβόητος Δάγκουλας για παράδειγμα, ή για το κάψιμο των βιβλίων στον Λευκό Πύργο, ή για την φωτιά που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα Ανθολόγιο διηγημάτων στο οποίο συμμετέχω κι εγώ, η συγγραφή του δικού μου διηγήματος μόλις ολοκληρώθηκε. Το θέμα, κοινό για όλους τους συγγραφείς, είναι η γυναίκα, σε οποιονδήποτε από τους ρόλους της (μάνα, σύζυγος, αδερφή, κόρη, φίλη κλπ) και η κοινωνική της συνεισφορά μέσα από αυτόν.

Στις 31 Μαρτίου, ημέρα Παρασκευή, θα βρίσκομαι στο βιβλιοπωλείο Μαλλιάρη της Θεσσαλονίκης (στην οδό Γούναρη), μιλώντας για το «Κάθε Κυριακή την ίδια ώρα». Πρόκειται για μια παρουσίαση εντελώς διαφορετική από τις συνηθισμένες, εμπλουτισμένη με μουσικές και χορούς της Μικράς Ασίας. Αργότερα, ευελπιστώ πως θα ταξιδέψω και σε άλλες πόλεις συντροφιά με την γιαγιά Γίτσα.

Θα συνεχίσω να διαβάζω με απεριόριστη αγάπη, όσο περισσότερο μπορώ, και να γράφω την άποψή μου για τα βιβλία που με γοητεύουν στο πάντα φιλόξενο Fractal.

Και ασφαλώς, ένα νέο βιβλίο έχει ξεκινήσει να γράφεται, είναι ωστόσο πολύ νωρίς ακόμα για να μιλήσω γι' αυτό. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως παραμένω πιστή στο αγαπημένο μου είδος, το ψυχογράφημα και πως αυτή τη φορά ασχολούμαι με τους κούφιους ανθρώπους και με το κατά πόσο τα χρόνια του εγκλεισμού μας εξαιτίας της πανδημίας, ωφέλησαν ή έβλαψαν αυτή τους την κενότητα.

Κλείνοντας ποια ευχή θέλετε να στείλετε στους αναγνώστες μας;

Δηλώνω πρώτα αναγνώστρια μανιώδης και έπειτα συγγραφέας, άρα οι ευχές μου, απευθύνονται και σε μένα την ίδια. Όσο κι αν τα έχω στο μυαλό μου, η καρδιά μου αυτενεργεί κάποιες φορές και ξεφεύγει από το λογικά ορθό.

Θα ευχηθώ από την καρδιά μου να διαβάζουμε πάντα με το μυαλό ορθάνοιχτο, να νιώθουμε, ν' απορούμε, ν' αποσαφηνίζουμε μελετώντας. Και πάντα να αναζητούμε αυτό που κρύβεται πίσω από τις λέξεις.

Θα ευχηθώ, το απόσταγμα της επίμονης και επίπονης προσπάθειας τόσων και τόσων συγγραφέων, να στάξει μόνο σαν βάλσαμο στην κάθε ψυχή ξεχωριστά.

Θα ευχηθώ, να μάθουμε όλοι να κρίνουμε επιτέλους την πραγματική λογοτεχνική αξία ενός έργου, χωρίς να την θεωρούμε συνυφασμένη με τις καλοπληρωμένες δημόσιες σχέσεις των εκδοτικών οίκων αλλά και των συγγραφέων. Να μάθουμε να ανακαλύπτουμε τα αληθινά διαμάντια που βρίσκονται κρυμμένα πίσω από τον ογκώδη βράχο της εμπορευματοποίησης.